Jednodniowy wypad do Bolzano Włochy z wakacji w okolicach Innsbrucka okazał się strzałem w dziesiątkę: Duomo, Ötzi w muzeum, lunch w FranziskanerStuben i zakupy na lokalnym targu. Nasz mały przewodnik.
Do Bolzano wpadliśmy 6.09.2018: zobaczyliśmy katedrę (Duomo), odwiedziliśmy South Tyrol Museum of Archaeology z mumią Ötziego, zjedliśmy porządny obiad w FranziskanerStuben, a na Piazza delle Erbe kupiliśmy sery, wędliny i owoce. Było świetnie; stres tylko przy wjeździe do ciasnego podziemnego parkingu — klasyka centrum.
Spis treści
Nasza podróż
Przyjechaliśmy z okolic Innsbrucka na jeden dzień. Najpierw Duomo z charakterystyczną iglicą. Potem Ötzi — muzeum prowadzi zwiedzających jasno, a sama ekspozycja robi wrażenie. Na obiad wpadliśmy do FranziskanerStuben (u nas: medaliony wieprzowe z polentą, a u Ani łosoś — obie porcje bardzo dobre). Na koniec lokalny targ przy Piazza delle Erbe: świeże owoce, warzywa, lokalne sery i wędliny (o nich więcej w sekcji „Historia”). Restauracja: franziskanerstuben.com, adres: Via dei Francescani 7, 39100 Bolzano.
Historia
- Bolzano (Bozen) leżało na obszarze zasiedlonym przez plemię Raetów Isarcy, zanim zostało zdobyte przez Rzymian w 15 p.n.e. przez Drusa. Romanskie pozostałości, w tym groby i inskrypcje z III w., znaleziono w okolicach katedry.
- Via dei Portici (Laubengasse) – pod arkadami, zbudowana około roku 1170 przez biskupów Trento, jako część planu utworzenia centrum handlowego w basenie Bolzano. (weinstrasse.com)
- W 1277 Bolzano trafiło pod panowanie hrabiego Meinharda II (Tyrol), co wywołało spory z biskupami Trento o kontrolę nad miastem.
- W 1363 Tyrol przeszedł pod Habsburgów; od tego czasu wpływy austriackie rosły, a miasto rozwijało się jako punkt handlowy między kulturą niemiecką a włoską.
- W XVIII–XIX w. Bolzano było częścią Cesarstwa Austriackiego, potem pod wpływem Napoleona (krótko jako część Królestwa Włoch), a po kongresie wiedeńskim (1815) ponownie wróciło pod Habsburgów.
- Po I wojnie światowej (1918) Bolzano zostało przyłączone do Włoch na mocy traktatu pokojowego. W okresie faszystowskim miała miejsce włoska polityka italianizacji. Po II wojnie zapewniono większą autonomię regionu (Statut Autonomii) dla Południowego Tyrolu.
Wybrane zabytki
Średniowieczne początki
- 1277 – Piazza delle Erbe (Obstmarkt) staje się sercem handlu po przekształceniach urbanistycznych hrabiego Meinharda II. Do dziś działa tu targ (pon.–pt. rano–popołudnie, sob. do południa). Mapy i info: Piazza delle Erbe, współrzędne rynku: Google Maps.
Czasy nowożytne i katedra
- Katedra Wniebowzięcia NMP (Duomo di Bolzano): gotyk, zakończenie prac w 1517; rozpoznawalna iglica. Lokalizacja: Google Maps. Opis i dane historyczne: sentres.com, Structurae.
XX w. i pomnik zwycięstwa
- Monumento alla Vittoria (Pomnik Zwycięstwa, 1928) — kontrowersyjny zabytek z czasów faszystowskich, dziś z centrum wystawowym (BZ ’18–’45). Info: oficjalna strona wystawy, tło historyczne: Wikipedia.
Lokalne sery i wędliny (co kupić na targu)
- Region Bolzano jest znany z Speck Alto Adige IGP oraz wyrobów serowych takich jak Stelvio / Stilfser DOP. Producentami są m.in. lokalne mleczarnie jak Mila i Sennerei Burgeis. (south-tirol.com)
- Kuchnia lokalna łączy tradycje włoskie i tyrolskie: polenta, mięsa wędzone, dania z ziemniaków i produktów mlecznych, lokalne warzywa. Rynek warzywny i targi były ważną częścią życia miejskiego od średniowiecza – Piazza delle Erbe / Obstmarkt to miejsce, gdzie tradycyjnie handlowano żywnością. (weinstrasse.com)
- Stelvio / Stilfser DOP — jedyny ser z Południowego Tyrolu z DOP (od 2007). Producenci: Mila – Latte Montagna Alto Adige (Bolzano) oraz Sennerei Burgeis (Burgusio).
- Speck Alto Adige IGP — dojrzewana wędlina z Tyrolu Południowego; wśród producentów m.in. Senfter, Recla, Moser (lista na stronie konsorcjum). Na przekąskę świetne też kaminwurzen (wędzone kiełbaski).
Co warto zobaczyć
- South Tyrol Museum of Archaeology (Ötzi) — strzał numer jeden. Adres: Via Museo 43. Bilety i godziny: iceman.it. Dojazd/na mapie (współrzędne wejścia): Google Maps.
- Duomo di Bolzano (Katedra) — gotycka perła przy Piazza Walther. Mapa: Google Maps.
- Via dei Portici (Laubengasse) — arkady handlowe od średniowiecza, idealne na krótki spacer i zakupy. Mapa: sprawdź manualnie adres na Google Maps – https://www.google.com/maps/search/Via+dei+Portici,+Bolzano.
- Piazza delle Erbe (targ) — czynny przez cały rok (pn–sob), świetny przegląd lokalnych produktów. Mapa: Google Maps. Godziny/opis: weinstrasse.com.
- Castel Roncolo / Schloss Runkelstein (Zamek Roncolo – „malowany zamek”) — ogromny cykl świeckich fresków. Oficjalnie: runkelstein.info. Mapa: Google Maps.
- Museion — muzeum sztuki współczesnej. Info: museion.it. (Mapa: sprawdź manualnie adres na Google Maps – https://www.google.com/maps/search/Museion+Bolzano).
- Funivia del Renon / Rittner Seilbahn — w 12 minut z centrum na płaskowyż Renon. Info i ceny: ritten.com/en/1203-cablecar. Dolna stacja + parking RiBo: Google Maps.
- MMM Firmian (Messner Mountain Museum, zamek Sigmundskron) — „Człowiek i góra”. Godziny (mar–lis): messner-mountain-museum.it. (Mapa: sprawdź manualnie adres na Google Maps – https://www.google.com/maps/search/MMM+Firmian).
Targi i wydarzenia lokalne — adresy i daty
| Nazwa targu / wydarzenia | Lokalizacja / adres | Data lub czas wydarzenia |
|---|---|---|
| Flower Market | Stare Miasto Bolzano (Old Town, centrum) | 30 kwietnia – 1 maja każdego roku (weinstrasse.com) |
| Spring Market | Via Claudia Augusta, Bolzano | Niedziela po 1 maja (weinstrasse.com) |
| Autumn Market | Stare Miasto Bolzano (Old Town) | Druga niedziela października (weinstrasse.com) |
| Piazza Walther Farmers’ Market | Piazza Walther, Bolzano | Druga ostatnia sobota października (weinstrasse.com) |
| St. Martin’s Market | Corso della Libertà, Bolzano | Niedziela po 11 listopada (weinstrasse.com) |
| Bee Market (Mercato delle Api) | Via Resia (Reschenstraße), Bolzano | 8 grudnia (weinstrasse.com) |
| Golden Sunday Market | Corso della Libertà, Bolzano | 4-ta niedziela Adwentu (przed Bożym Narodzeniem) (weinstrasse.com) |
| Bolzano Christmas Market | Centrum Bolzano (różne place) | 28 listopada – 6 stycznia (dolomiti.it) |
- Targi i jarmarki w Bolzano — codzienny targ na Piazza delle Erbe, sobotni duży targ na Piazza Vittoria, wiosenny Flower Market, październikowy Autumn Market, a od końca listopada Bolzano Christmas Market. Przegląd i terminy: weinstrasse.com.
- Wystawy w Monumento alla Vittoria — stała ekspozycja BZ ’18–’45 (aktualne godziny na stronie).
- Wydarzenia na Zamku Roncolo — koncerty KLANGfeste i wystawy czasowe.
Dojazd i parkowanie
- Samochodem (A22 Brennerautobahn) — zjazdy Bolzano Sud lub Bolzano Nord i dalej wg nawigacji do centrum.
- Pociągiem — Bolzano/Bozen ma stację w centrum (przejście pieszo do starego miasta). (Mapa: sprawdź manualnie adres na Google Maps – https://www.google.com/maps/search/Stazione+di+Bolzano).
- Parkingi:
- Waltherplatz (Piazza Walther) – parking podziemny pod głównym placem; bardzo centralny, ciasny. (Mapa: sprawdź manualnie adres na Google Maps – https://www.google.com/maps/search/Waltherplatz+Parking+Bolzano).
- Laurin Parkgarage (blisko stacji i centrum): współrzędne: Google Maps.
- RiBo Parking przy dolnej stacji Renon — przy Via Renon 12; stawki orientacyjne: 2,50 €/h, max 20 €/dzień (weryfikuj na miejscu). Info: strona kolejki.
Praktyczne informacje
- Muzeum Ötziego — bilety: 13 € dorośli, 10 € ulgowy, 26 € rodzina (weryfikacja: 21.09.2025). Godziny i rezerwacje: iceman.it.
- MMM Firmian — czynne od trzeciej niedzieli marca do drugiej niedzieli listopada, 10:00–18:00, czwartki nieczynne; aktualne ceny na stronie.
- FranziskanerStuben — kuchnia 12:00–14:30 i 18:30–22:00, wtorek nieczynne; karta online (np. coperto 1,90 € — weryfikacja: 21.09.2025). Szczegóły: franziskanerstuben.com.
- Targ na Piazza delle Erbe — pn–sb (sobota do południa). Opis i wideo: weinstrasse.com.
W okolicy (do 20 km) od Bolzano
- Castel Roncolo / Runkelstein — freski, widok na miasto. Oficjalna strona, mapa: Google Maps.
- MMM Firmian — ekspozycja Reinholda Messnera w zamku Sigmundskron (ok. 6–7 km od centrum). Informacje dla odwiedzających. (Mapa: sprawdź manualnie adres na Google Maps – https://www.google.com/maps/search/MMM+Firmian).
- Kolejka Renon + płaskowyż Ritten — szybki wjazd nad miasto; kolejki, mała kolejka wąskotorowa, spacery. Info: ritten.com. Dolna stacja: Google Maps.
- Piazza delle Erbe — jeśli wracacie po południu, dokończcie zakupy serów/wędlin na drogę. Godziny: weinstrasse.com.
FAQ
Czy Bolzano Włochy da się zwiedzić w 1 dzień?
Tak. Duomo, muzeum Ötziego, spacer arkadami Portici, targ i ewentualnie szybki wjazd kolejką Renon mieszczą się w 6–8 godzinach (bez pośpiechu).
Gdzie zobaczyć Ötziego i ile kosztuje bilet?
W South Tyrol Museum of Archaeology; dorosły 13 €, ulgowy 10 €, bilet rodzinny 26 € (21.09.2025). Szczegóły i rezerwacje: iceman.it.
Który parking w centrum jest najwygodniejszy?
Najbliżej atrakcji są podziemne miejsca przy Piazza Walther oraz Laurin Parkgarage (mapa); przy wjeździe bywa ciasno.
Kiedy działa targ na Piazza delle Erbe?
Co dzień oprócz niedziel i świąt; w soboty do południa.
Co kupić lokalnego?
Stelvio/Stilfser DOP (Mila, Sennerei Burgeis), Speck Alto Adige IGP, kaminwurzen.
Czy katedra jest płatna?
Wejście do Duomo jest bezpłatne (ofiarę można złożyć), ale zwiedzanie dostosujcie do mszy/uroczystości. (Zwróćcie uwagę na iglicę i dach).
Czy MMM Firmian działa zimą?
Nie — zamek/muzeum jest otwarte od marca do listopada; czwartki nieczynne.
Jak dojechać kolejką Renon i gdzie zaparkować?
Dolna stacja przy Via Renon 12; parking RiBo (ok. 2,50 €/h; max 20 €/dzień — potwierdź na miejscu). Mapy i szczegóły na stronie kolejki.
Galeria
Nota
Źródło: wybrane informacje opracowane na podstawie Wikipedii (hasła: „Bolzano”, „South Tyrol Museum of Archaeology”, „Ötzi the Iceman”), CC BY-SA 4.0; w tekście wprowadzono skróty i zmiany. https://pl.wikipedia.org/wiki/Bolzano | https://en.wikipedia.org/wiki/South_Tyrol_Museum_of_Archaeology | https://en.wikipedia.org/wiki/%C3%96tzi